Bài viết của Đồng Vũ

[MINH HUỆ 25-07-2025] Khi thảo luận về văn hóa truyền thống Trung Hoa, đôi khi chúng ta nghe những câu hỏi như: “Chúng ta đang sống trong thời đại trí tuệ nhân tạo (AI), liệu những điều cổ xưa này có thể liên hệ với khoa học hiện đại không?”

1. Sự va chạm giữa khoa học hiện đại và trí tuệ truyền thống

1.1 Vướng víu lượng tử và Thái Cực đồ

Vào tháng 8 năm 2023, một nhóm nghiên cứu Canada và Ý đã công bố một nghiên cứu đáng chú ý trên tạp chí Nature Photonics. Sử dụng một kỹ thuật toàn ảnh kỹ thuật số quang học mới, họ đã đưa mô hình Thái Cực đồ vào một hệ thống vướng víu lượng tử, và tái tạo thành công hình ảnh. Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng, thí nghiệm này nhằm mục đích xác minh độ chính xác của công nghệ hình ảnh.

Sự vướng víu lượng tử là một hiện tượng cơ bản trong cơ học lượng tử, mô tả cách hai hạt, một khi được liên kết, có thể duy trì những thay đổi đồng bộ ngay cả khi bị tách ra ở khoảng cách rất xa. Khái niệm Thái Cực cổ xưa của Trung Quốc cũng nhấn mạnh sự thống nhất trong các mặt đối lập, lập luận rằng vạn vật sinh ra từ sự tương tác động và cân bằng giữa các lực lượng “âm” và “dương”. Biểu tượng Âm-Dương của Thái Cực đồ tượng trưng cho khái niệm này, thể hiện những quy luật cơ bản chi phối sự vận hành và biến hóa của vũ trụ.

1.2 Hệ nhị phân và Kinh Dịch

Vào thế kỷ 18, khi nghiên cứu hệ nhị phân, nhà triết học và toán học người Đức Leibniz đã phát hiện ra sự liên kết đáng chú ý với sự sắp xếp của 64 quẻ trong Kinh Dịch. Sử dụng âm và dương để biểu diễn 0 và 1, ông đã thiết lập nền tảng toán học cho lý thuyết máy tính hiện đại. Ông cảm thán: “Người Trung Quốc từ lâu đã nắm vững bí mật của hệ nhị phân.” Điều này chứng minh sự hội tụ đáng ngạc nhiên giữa khoa học hiện đại và trí tuệ truyền thống Trung Hoa về một số quy luật cơ bản chi phối thế giới.

1.3 Liệu pháp Âm nhạc Hiện đại và Ngũ Hành

Chữ Nhạc “樂” (âm nhạc) và chữ Dược “藥” (thuốc) trong chữ Hán có cấu trúc tương tự nhau, bắt nguồn từ chức năng chung của chúng trong văn hóa cổ đại: điều hòa cơ thể con người. “Hoàng Đế Nội Kinh” có chép: “Âm nhạc chữa lành tâm trí, thuốc chữa lành cơ thể”. Điều này có nghĩa là âm nhạc có thể điều hòa cảm xúc và xoa dịu nội tâm, trong khi thuốc được sử dụng để điều trị các bệnh lý về thân thể.

Dựa trên học thuyết Âm Dương và Ngũ Hành, người xưa đã khám phá ra rằng, năm nốt nhạc trong âm nhạc: Công, Thương, Giốc, Chủy, Vũ, tương ứng với Thổ, Kim, Mộc, Hỏa, Thủy trong Ngũ Hành. Tương tự, năm cơ quan nội tạng của cơ thể con người cũng tương ứng với Ngũ Hành: Phổi tương ứng với Kim, Gan tương ứng với Mộc, Thận tương ứng với Thủy, Tâm tương ứng với Hỏa, và Tỳ tương ứng với Thổ. Người ta phát hiện ra rằng, các âm điệu khác nhau có thể điều chỉnh các cơ quan khác nhau, dẫn đến sự phát triển của “liệu pháp âm nhạc”. Ví dụ, vào thời Nam Bắc triều, một liệu pháp âm nhạc mang tên “Thanh Tâm Phổ Thiện Chú” sử dụng các âm điệu và nhịp điệu cụ thể, kết hợp với tụng niệm chú và âm nhạc, để đạt được sự an lạc nội tâm và hơi thở bình hòa, từ đó thúc đẩy sức khỏe và thậm chí là chữa lành. Những phương pháp này thể hiện trí tuệ cổ xưa về việc sử dụng âm thanh để điều hòa thân tâm.

Như câu nói: “Ngũ âm đối ứng Ngũ Hành, trời, đất và người hòa hợp”. Âm nhạc không chỉ là vẻ đẹp của thính giác, mà còn kết nối nhịp điệu tự nhiên với cơ thể con người ở một cấp độ sâu sắc hơn, thể hiện sống động khái niệm Thiên – Nhân hợp nhất. Tại Hoa Kỳ, Học viện Âm nhạc Berklee danh tiếng cũng có một khoa trị liệu âm nhạc.

2. Sự khác biệt giữa các quan niệm hiện đại và các ý tưởng truyền thống

Chịu ảnh hưởng của khoa học thực nghiệm hiện đại, con người thường phủ nhận khái niệm về bất cứ điều gì vượt ra ngoài khoa học, dẫn đến một sự hiểu biết cố định và hạn chế về thế giới, đồng thời ngày càng phụ thuộc vào khoa học, công nghệ và những kết quả hữu hình. Trong xã hội hiện đại, con người ngày càng coi trọng đời sống vật chất, trong khi bản chất của văn hóa truyền thống đang dần bị lãng quên.

Lo lắng là một cảm xúc phổ biến ngày nay, và những câu nói trên mạng như “Năng lực của bạn không tương xứng với mong muốn của bạn” rất phổ biến. Tuy nhiên, văn hóa truyền thống Trung Quốc lại nhấn mạnh “Đức hạnh tương xứng với địa vị” và “Phước lành đến từ đức hạnh”. Tài sản của một người gắn liền với đức hạnh tích lũy của họ. Nhiều thứ đã được định sẵn và không thể thay đổi bởi sự lo lắng thái quá. Nỗ lực hết mình trong khi duy trì sự bình yên nội tâm chính là trí tuệ đích thực của người xưa.

Người Trung Quốc truyền thống tin rằng “đức hạnh nâng đỡ vạn vật”. Đức hạnh là nền tảng của phúc lộc và tài lộc, và cả phúc lộc lẫn tài lộc đều bắt nguồn từ đức hạnh. Đức hạnh như nước, tài lộc như thuyền. Nước cạn không thể nâng thuyền lên được.

Tăng Quốc Phiên xuất thân từ một gia đình nông dân. Thành công của ông không đến từ những mưu đồ chính trị, mà từ sự tu dưỡng bản thân mà ông học được từ văn hóa truyền thống. Ở tuổi 30, Tăng Quốc Phiên đã thông thạo Kinh Dịch và hiểu được nguyên lý “âm dương hài hòa”. Ông tin rằng cuộc sống không chỉ nên theo đuổi thành công và thuận lợi (dương), mà còn đòi hỏi khả năng nhường nhịn, bao dung và rèn luyện tính kỷ luật (âm), như thế mới có thể đạt được thành công lâu dài. Ông thường nói: “Cứng rắn – dương thái quá sẽ tan vỡ; phải cân bằng với âm và nhu”. Vì vậy, ngay cả sau khi thắng trận, ông vẫn nhường công cho người khác, và giảm đáng kể quân số để tránh gây ra sự bất an cho hoàng đế.

Trong cuộc sống cá nhân, ông rất coi trọng việc tu dưỡng bản thân, nhấn mạnh “trung thực, tôn trọng, yên tĩnh, cẩn trọng và kiên trì”. Ông viết nhật ký hàng ngày và suy ngẫm về hành động của mình. Ông cũng nhấn mạnh “kỷ luật khi ở một mình” – ngay cả khi ở một mình, ông cũng không nuông chiều bản thân, và luôn nhắc nhở bản thân phải giữ gìn sự chính trực. Chính nhờ sự tu dưỡng bản thân này mà Tăng Quốc Phiên không chỉ nhận được sự kính trọng của người khác, mà còn thu hút được nhiều nhân tài theo ông, và ông đã trở thành một trong những vị quan có ảnh hưởng nhất thời bấy giờ. Điều này cũng nhắc nhở chúng ta rằng phẩm chất đạo đức tốt và tính kỷ luật là chìa khóa thành công trong sự nghiệp.

Lấy âm nhạc làm ví dụ. Nhạc pop hiện đại như “Mua bán tình yêu” và “Đêm đó”, thô tục, thậm chí khiêu dâm, và tập trung nhiều hơn vào kích thích giác quan, với lời bài hát thường thể hiện những ham muốn cá nhân và ma tính. Tuy nhiên, ở Trung Quốc cổ đại, âm nhạc không chỉ đơn thuần là một hình thức nghệ thuật, mà còn là phương tiện “chữa lành tâm hồn” và “ trị sửa thế giới”. Nhấn mạnh sự thăng hoa và thanh lọc tâm hồn, âm nhạc vẫn vang vọng và được tôn sùng như một “kinh điển” sau hàng thiên niên kỷ. Văn bản cổ “Thế Bản” ghi lại rằng, thời Tam Hoàng Ngũ Đế, Phục Hy đã sáng tạo ra đàn sắc, một nhạc cụ cổ năm mươi dây, để “thanh tâm quả dục, điều hòa nhân tâm”. Âm nhạc cổ đại được tạo ra để thanh lọc tâm hồn, cân bằng âm dương, và trên hết là để “điều hòa Thần linh và con người”: thông qua thơ ca và âm nhạc, những suy nghĩ và cảm xúc được trao đổi, đạt được sự hòa hợp và thống nhất, cuối cùng là kết nối giữa Thần linh và con người.

(Còn tiếp)

Bản quyền © 1999-2025 Minghui.org. Mọi quyền được bảo lưu.

Bản tiếng Anh: https://en.minghui.org/html/articles/2025/9/13/229815.html

Bản tiếng Hán: https://www.minghui.org/mh/articles/2025/7/25/497570.html