Bài viết của Lưu Vạn Thuần

[MINH HUỆ 05-06-2025] Rất nhiều người đều biết câu chuyện “Phạm Tiến thi đỗ cử nhân”. Tại sao Phạm Tiến sau khi thi đỗ cử nhân lại bị điên? Bởi vì thời cổ đại, thi đỗ là việc vô cùng khó, ông ấy vui mừng quá hóa điên. Thời cổ đại, thi đỗ tiến sĩ lại khó hơn thi đỗ cử nhân rất nhiều. Thế nhưng vào đời nhà Minh, gia tộc Dương Thăng Am ở Tân Đô, Tứ Xuyên lại có 7 người thi đỗ tiến sĩ: Dương Xuân – ông nội của Dương Thăng Am (tiến sĩ năm Thành Hóa thứ 7), cha ông là Dương Đình Hòa (tiến sĩ năm Thành Hóa thứ 14), chú ông là Dương Đình Nghi (tiến sĩ năm Hoằng Trị thứ 12), em trai thứ 2 của ông là Dương Đôn (tiến sĩ năm Gia Tĩnh thứ 2), em họ ông là Dương Tuân (tiến sĩ năm Gia Tĩnh thứ 5), con trai ông là Dương Hữu Nhân (tiến sĩ năm Vạn Lịch thứ 5), và bản thân Dương Thăng Am đỗ trạng nguyên năm Chính Đức thứ 6.

Dương Thăng Am tên là Dương Thận, tự Dụng Tu, hiệu Thăng Am, được ca ngợi là “đứng đầu trong 3 tài tử đời Minh”. Bài từ mở đầu “Tam Quốc diễn nghĩa” viết rằng “Trường Giang cuồn cuộn chảy về đông, bạc đầu ngọn sóng cuốn anh hùng” (Cổn cổn Trường Giang đông thệ thủy, lãng hoa đào tận anh hùng). Bài từ “Lâm giang Tiên” này chính là ra đời từ bàn tay của Dương Thăng Am. Dương Đình Hòa – cha của Dương Thận là quan phụ chính thứ nhất của 2 triều Chính Đức và Gia Tĩnh, tức là tể tướng triều Minh.

Gia tộc Dương Thăng Am có tiếng “một nhà 7 tiến sĩ, gia tộc tể tướng, trạng nguyên”. Đây là điều cực kỳ hiếm có trong lịch sử Trung Quốc. Sở dĩ được như vậy, là nhờ sự truyền thừa đạo đức của gia tộc. Sau đây, chúng ta cùng xem một phần gia huấn của gia tộc họ Dương được lưu truyền lại.

1. Gia huấn “Tứ trọng” (4 trọng)

Gia nhân trọng chấp nghiệp, gia sản trọng lượng xuất;

Gia lễ trọng đôn luân, gia pháp trọng giáo dục.

Tạm dịch:

Gia nhân trọng sự nghiệp, gia sản trọng giảm chi;

Gia lễ trọng luân thường, gia pháp trọng giáo dục.

[Chú thích: “Chấp nghiệp” nói theo ngôn ngữ hiện nay tức là sự nghiệp, sáng nghiệp. “Lượng xuất” là cân nhắc thu chi, từ thu để tính chi. “Gia lễ” là lễ nghi quản lý, giáo dục gia đình. “Đôn luân” là luân thường đạo lý, đôn hậu hòa ái.]

Gia huấn “tứ trọng” xuất phát từ bà cụ nội của Dương Thăng Am là Hùng phu nhân, được lưu giữ ở “Di huấn Trinh Thọ Đường” của họ Dương.

Hai câu đầu, yêu cầu người trong gia tộc cần coi trọng cần cù, tính toán từ thu nhập để để ra chi tiêu, tức là coi trọng cần cù, tiết kiệm.

Hai câu sau là quy phạm về phương diện lễ nghi vào giáo dục, yêu cầu người trong gia tộc tuân thủ chuẩn mực phép tắc luân thường phụ từ tử hiếu (cha nhân từ, con hiếu thảo), phụ xướng phụ tùy (chồng đề xướng, vợ thuận theo), huynh hữu đệ cung (anh yêu thương, em cung kính), giữ được sự hòa thuận trong gia tộc. Đồng thời phải chú trọng giáo dục, để tăng thêm trí tuệ và tri thức cho các thế hệ sau, nâng cao tài năng cho người của gia tộc.

2. Gia huấn “Tứ túc” (4 đủ)

Nhà tranh là nơi ta sống, chớ nghĩ đến nhà to đẹp. Nhà đẹp rường cột văn hoa điêu khắc không ở lâu được, sẽ có lúc hỏng. Chỉ cần nó có thể tránh gió che mưa là được. Chớ nghĩ đến lầu cao nhà rộng, chỉ cần không dột nát là đủ rồi.

Cơm nhạt để ta khỏi đói lòng, chớ nghĩ đến món ngon. Cao lương mỹ vị không ăn lâu được, sẽ có lúc hết. Chỉ cần trà thô cơm nhạt luôn có. Chớ nghĩ đến chân ngỗng chân giò heo, chỉ cần không đói là đủ rồi.

Phụ nữ xấu là vợ ta, chớ nghĩ đến xinh đẹp. Xinh đẹp gây chuyện thị phi, yêu kiều hủy hoại mệnh. Chỉ cần dịu dàng, lương thiện, cung kính, tiết kiệm, kính trọng cha mẹ chồng là được. Chớ nghĩ đến dung nhan như hoa như trăng, chỉ cần hiền thục đức hạnh là đủ rồi.

Trẻ ngốc là con ta, chớ nghĩ đến lanh lợi. Thông minh gây chuyện thị phi, mạnh mẽ cứng rắn ức hiếp người. Chỉ cần an phận thủ thường sinh sống. Chớ nghĩ đến anh hùng hào kiệt, chỉ cần hiếu thuận là đủ rồi.

Trong 2 bản gia huấn hiện còn lưu lại là “Dương thị tộc phả” bản Ất Mùi thời Quang Tự và “Gia phả Dương thị Tân Đô” bản Tân Mùi thời Dân Quốc, ngoài việc ghi chép lại các sự tích các vị tổ tiên nhà họ Dương làm quan thanh liêm ra, còn ghi chép rất nhiều các gia huấn gia quy của nhà họ Dương, mà gia huấn “Tứ túc” chính là ở trong số đó.

Gia huấn “Tứ túc” từ 4 phương diện chỗ ở, ăn uống, lấy vợ, giáo dục con, đưa ra yêu cầu đối với con cháu: Nhà ở, không cần đẹp, có thể tránh gió che mưa là đủ rồi; Ăn uống, không cần sơn hào hải vị, chỉ cần trà thô cơm nhạt no bụng là đủ rồi; Lấy vợ, không cần xinh đẹp, chỉ cần dịu dàng, lương thiện, hiền thục và đức hạnh là đủ rồi; Dạy con, không được khôn khéo, an phận thủ thường, hiếu thuận với cha mẹ là đủ rồi.

Gia huấn “tứ túc” này là giáo dục con cháu cần phải tiết kiệm, chất phác, và biết đủ, đạm bạc giữ tâm yên tĩnh, cần kiệm giữ gìn gia phong.

3. Gia huấn “Trọng nghĩa khinh lợi”

“Về lợi ích, không dám đứng trước người khác, thấy việc nghĩa, không dám đứng sau người khác”. Gia huấn này là di huấn của Dương Thận trước lúc lâm chung, cũng là sự tổng kết của ông về cuộc đời mình, cần phải có nghĩa khí. Trọng nghĩa khinh lợi, thấy việc nghĩa thì dũng cảm thực hiện, đó là tín niệm cuộc đời bản thân Dương Thận, và cũng là kỳ vọng của ông đối với cháu con.

Cụ nội của Dương Thận là Dương Mai, từng làm Lại mục Vĩnh Ninh, Quý Châu. Cụ là người liêm khiết chính trực, cự tuyệt việc hối lộ của quan lại địa phương, thường làm những việc tốt cho bách tính. Ông nội của Dương Thận là Dương Xuân, từng làm Thiêm sự Đề học Hồ Quảng. Những năm cuối đời, cụ từ quan về quê dạy học. Cụ thường viết thư răn dạy con trai là Dương Đình Hòa phải tận tâm quản lý việc nước, làm nhiều việc có lợi cho người dân. Khi Dương Thận đỗ trạng nguyên, họ hàng bằng hữu tặng bạc chúc mừng, Dương Xuân đề nghị dùng số bạc lễ tặng này để sửa tường thành bị hư hại. Cha của Dương Thận là Dương Đình Hòa làm quan phụ chính số 1 của 2 triều. Ông quan tâm chú ý đến cuộc sống của người dân, chống tham nhũng nghiêm khắc, và có nhiều thành tích.

Những người gia tộc họ Dương ở Tân Đô làm quan rất nhiều, họ đều giữ vững truyền thống gia tộc chính trực liêm khiết, yêu dân yêu quê hương. Cho đến nay, ở Tân Đô vẫn còn bảo tồn cầu “Thanh môn kiều” do Dương Xuân quyên tặng tiền xây dựng, và đập nước “Học môn yển” do Dương Đình Hòa quyên tặng tiền xây dựng.

Người ta nói: Gia phong là giáo dục không lời. Các bạn ơi, khi bạn đọc gia huấn gia tộc Dương Thăng Am, tín niệm cuộc đời của bạn là gì? Có thể vượt qua thử thách của thế tục không? Bạn dự tính gây dựng gia phong của gia đình mình như thế nào?

Bản quyền © 1999-2025 Minghui.org. Mọi quyền được bảo lưu.

Bản tiếng Hán: https://www.minghui.org/mh/articles/2025/6/5/495770.html

Bản tiếng Anh: https://en.minghui.org/html/articles/2025/6/29/228675.html