Bài viết của Kính Chỉ
[MINH HUỆ 17-11-2011] Sau khi xem Đệ Tử Quy mới biết có quyển Hiếu Kinh, mới phát hiện ra trước đây lý giải về chữ Hiếu quả thực quá nông cạn, xưa nay chưa từng biết Khổng Tử đặt chữ Hiếu lên vị trí quan trọng như thế này, chỉ biết rằng ông đã nói: “Bách thiện hiếu vi tiên” (Trăm nết thiện thì chữ hiếu đứng đầu), mà không biết Khổng Tử cho rằng Hiếu là căn bản của tất cả đức hạnh, là cội nguồn của giáo hóa. Chữ Hiếu trong thể hệ tư tưởng Nho gia của Khổng Tử có một vị trí cực kỳ quan trọng, là cơ sở của hết thảy tiêu chuẩn đạo đức.
Đối chiếu với nội dung của Hiếu Kinh, tự cảm thấy mình trước đây thực sự không biết thế nào mới là Hiếu chân chính, ngay cả chữ Hiếu cơ bản nhất chúng ta cũng không làm được. Khổng Tử nói: “Thân thể da tóc là nhận từ cha mẹ, không dám làm tổn hại, đó là bắt đầu của hiếu.” Ý nghĩa là chúng ta phải giữ gìn thân thể, bởi vì thân thể mình do cha mẹ cho, không được khinh suất làm tổn hại, đó là khởi đầu của hiếu.
Rất nhiều lúc ngay cả điểm này chúng ta cũng không làm được, hút thuốc uống rượu vô độ, tổn hại cực lớn đối với thân thể mình. Nhất là con cái ở thời kỳ thanh xuân, vì tâm lý phản nghịch nên dùng phương thức hành hạ thân thể mình để cho cha mẹ đau lòng. Đây thực sự là đại bất hiếu.
Lần đầu tiên nghe thấy những lời này không phải ở Hiếu Kinh mà là khi xem Tam Quốc Diễn Nghĩa, Hạ Hầu Đôn giao chiến với Cao Thuận, bị Tào Tính bắn một mũi tên trúng mắt trái. Hạ Hầu Đôn thét lên một tiếng, lập tức dùng tay nhổ tên, không ngờ nhổ theo cà tròng mắt, bèn hô lớn rằng: “Tinh cha huyết mẹ, không thể vứt bỏ”. Nói rồi lập tức cho vào miệng nhai, rồi lại múa giáo đánh ngựa xông lên bắt Tào Tính. Chao ôi, xem màn này, bất giác khâm phục viên mãnh tướng này, nhưng lại không biết những lời ông nói là từ Hiếu Kinh mà ra. Mãnh tướng giao chiến giữa hàng vạn quân vẫn không mất đạo hiếu. Đây có thể nói là công lao giáo dục của Nho gia.
Trong Hiếu Kinh đề cập ba giai đoạn nhân sinh mà người hiếu hạnh cần trải qua. “Phù hiếu, sử ư sự quân, trung ư sự vua, chung ư lập thân” (Hiếu bắt đầu bằng phụng sự cha mẹ, rồi đến phụng sự quốc quân, cuối cùng là lập thân).Ý nghĩa là, hiếu bắt đầu từ việc phụng sự cha mẹ, sau đó dốc sức phụng sự quốc quân, ở triều đình vì nước vì dân, cúc cung tận tụy, trung thành với quốc gia, cuối cùng là lập thân, làm mẫu mực cho muôn đời.
Làm được cái hiếu cơ bản nhất là yêu quý thân thể mình, sao đó “lập thân thực hành Đạo, để danh tiếng cho đời sau, để hiển dương cha mẹ, đó là tận cùng của hiếu”. Khổng Tử đã nói ra mục đích cuối cùng của đời người, đó là lập thân ở giữa trời đất. Chúng ta muốn lập thân ở giữa trời đất thì cần phải làm được đức sánh với Trời, tuân theo Đạo Trời. Đồng hóa với Đạo Trời, thực thi Đạo Trời, từ đó khiến bản thân có thể hiển danh các đời sau. Điều này cũng có phần tương tự với “Kiến công lập nghiệp”, nhưng cũng không hoàn toàn giống. Bởi vì kiến công lập nghiệp chỉ giống về phương diện hiển dương danh tiếng, nhưng về phương diện thực hiện Đạo thì còn có khác biệt lớn. Có người kiến công lập nghiệp là thông quan làm tổn hại người khác mà đạt được, đó chính là điều gọi là “Một tướng công thành vạn xương khô”. Có người lại thông qua việc tuân theo Đạo Trời để trị sửa quốc gia để đạt được kiến công lập nghiệp, ví như vua Nghiêu Thuấn Vũ Thang. Thế nên ai tốt ai xấu là có thể phân biệt được liền.
Trong mục Văn Vương phần Đại Nhã sách Kinh Thi có câu như thế này:
“Ân đức tổ tiên mãi nhớ thương
Kế thừa đức lớn lại hoằng dương.”
Bởi vì đối với người xưa mà nói, thành tựu của bản thân là kết quả của sự giáo dục và bảo hộ của ông bà tổ tiên. Người đời sau công thành danh toại, đức hạnh để lại tiếng thơm cho hậu thế khiến cha mẹ được hiển hách vinh diệu, đó chính là hiếu với mẹ cha. Do đó nói hiếu với cha mẹ không chỉ là để cha mẹ được ăn ngon mặc đẹp, danh tiếng tốt đẹp vô cùng quan trọng. Với thể chế giáo dục của Trung Quốc, mọi người luôn có nhận thức méo mó về chữ Hiếu, cho rằng ăn ngon mặc đẹp, đáp ứng nhu cầu của cha mẹ tức là hiếu thuận. Còn nhớ có tin tức như thế này, một ông lão bị bắt vì chơi gái. Khi cảnh sát hỏi, tuổi cao thế này rồi tại sao lại làm cái việc như thế này, ông lão nói đó là quà sinh nhật mà con trai đã hiếu thuận với ông. Người con trai này có vẻ như là hiếu thuận với cha, thỏa mãn nhu cầu của cha, nhưng lại dùng hình thức như thế này để biểu đạt, thực tế đó là một loại ‘hiếu thuận’ biến dị, hoàn toàn vứt bỏ hết đạo đức nhân nghĩa, chỉ còn thỏa mãn dục vọng cá nhân. Đó chính là làm mất mặt cha mẹ vậy.
Về phương diện kiến công lập nghiệp, quan niệm cũng bị biến dị rất ghê gớm. Rất nhiều người cho rằng kiếm được nhiều tiền, làm quan chức to tức là mình có bản sự rồi, như thế là có thể che chở bảo vệ cha mẹ anh em mình, khiến họ hạnh phúc. Nhưng chức quan này làm thế nào có được, đồng tiền này làm thế nào kiếm được thì họ chưa bao giờ suy nghĩ đến. Trong Hiếu Kinh luận thuật thế nào mới là hiếu chân chính? Cũng là bảo con người kiến công lập nghiệp, nhưng làm như thế nào? Bảo con người phải tuân theo đạo đức nhân nghĩa, tuân theo Đạo Trời, khiến bản thân có thể lập thân giữa trời đất, không hổ thẹn với Trời Đất, mới trở thành mẫu mực muôn đời. Đó mới là kiến công lập nghiệp chân chính. Đó mới là làm cho thanh danh của bạn được lưu truyền mãi các đời sau. Những người vinh diệu hiển quý nhất thời kia, ví như những gian thần trong các triều đại lịch sử, loại người như Tần Cối, tuy đương thời quyền hành khuynh đảo nhất thời, vẻ vang vô hạn, nhưng điều để lại chỉ là danh tiếng bị người đời nguyền rủa. Thế thì những người như thế này làm sao có thể đem lại vinh diệu cho cha mẹ được. Những gì họ đem lại cho cha mẹ anh em chỉ là sự sỉ nhục. Do đó nói kiến công lập nghiệp, công danh lợi lộc là xem bạn có được nó như thế nào. Nếu dùng con đường chính đáng để có được nó, để người đời đều được thụ ích, để danh tiếng bản thân trong sạch, đó mới là chữ Hiếu chân chính, trái lại thì chính là bất hiếu, là làm việc xấu, để lại tấm gương xấu cho thế nhân.
Qua việc đọc Hiếu Kinh có thể sửa chữa quy chính quan niệm méo mó hình thành dưới sự giáo dục của văn hóa Đảng. Bởi vì Hiếu Kinh dựa trên cơ sở Đạo Trời, lẽ Trời, trên cơ sở văn hóa truyền thống luân lý đạo đức con người. Chúng ta xem lại những thứ do văn hóa Đảng giáo dục ra, rất nhiều đều là không chú trọng đạo đức, hơn nữa là những nhận thức nông cạn về sự vật, hoàn toàn vứt bỏ trí tuệ của các bậc cổ Thánh tiên hiền. Do đó nói rằng, nhận thức chữ Hiếu chân chính, nỗ lực thực hành, như thế mới có thể xứng danh người con Trung Hoa, mới xứng là con cháu Hoa Hạ, ngược lại nếu chúng ta dùng chữ Hiếu biến dị méo mó để đối xử với cha mẹ thì sẽ càng bất hiếu, bất kính đối với cha mẹ, cũng là đang sỉ nhục bản thân mình, sỉ nhục cha mẹ, chúng ta nên sửa chữa và quy chính.
Bản tiếng Hán: https://big5.minghui.org/mh/articles/2011/11/17/讀《孝經》反思變異觀念-249349.html
Đăng ngày 26-08-2019; Bản dịch có thể được hiệu chỉnh trong tương lai để sát hơn với nguyên bản.
